Helpende gedachten
Wat je doet, denkt en voelt hangt samen met ‘opvattingen’ over jezelf, over je leven en over de mensen om je heen. Vaste opvattingen zijn ‘kerngedachten’ die je je in de loop van je leven hebt eigen gemaakt. Vaak pasten die opvattingen in hoe je leven tóen was en de taken waar je je toen voor geplaatst zag. Of die opvattingen zijn deel uit gaan maken van een ‘overlevingsstrategie’, een manier om je ergens doorheen te slaan.
Wanneer je in een nieuwe levensfase komt passen die opvattingen zich niet altijd automatisch aan. Jouw leven kan dan stagneren doordat de ‘oude opvattingen in je hoofd’ en de ‘oude patronen in je gedrag’ nog steeds overheersend zijn. Je ‘mindset’ werkt niet meer en is niet adequaat in het bereiken van wat jij wil in je leven. Het blokkeert.
Ga eens bij jezelf na: welke opvattingen heb je over jezelf en over jouw leven? Kan je die opvatting verwoorden? Doe eens een poging. Wat is de ondertitel die op jou van toepassing is? Als jouw leven een film was, hoe zou die film dan heten? Stel je voor, je zit in een kamer voor het raam en buiten stormt het en plotseling waait er een papier tegen het raam en blijft daar even plakken en daarop staat één zin over wie jij bent – wát is dan die ene zin?
Wanneer je oude opvattingen kritisch tegen het licht houdt kan je tot de conclusie komen dat die eigenlijk niet meer kloppen of genuanceerder liggen. Ze geven aan hoe je vróeger was – niet hoe je nú bent. En al helemaal niet over hoe je de komende tijd zou wíllen zijn. Wellicht is het tijd om zo’n ‘blokkerende gedachte’ aan te passen en om te vormen naar een ‘helpende gedachte’? Wellicht is dít een goede tijd om daarmee aan de slag te gaan?
Dat kan in therapie. Maar daar kan je zelf al een begin mee maken. Lees de volgende teksten eens door. Dat stimuleert je tot het nadenken over de opvattingen die je kan hebben. Welk motto spreekt je aan? En waarom? En welk motto spreekt je totaal niet aan? Waarom niet? Hoe zou jouw leven verder verlopen als het door jou uitverkozen motto vanaf nu steeds van toepassing zou zijn en uit zou komen? Wat zou er dan gebeuren met jou? Hoe zou jij dan zijn: in relaties, op je werk, in je vrije tijd? Wat zou er dan in jouw omgeving veranderen? Hoe zou er door anderen op jou gereageerd worden? En hoe zou dat voor jou voelen?
Bekijk de helpende gedachte hier.
Helpende beelden
Het creëren van beelden (voorstellingen, visualisaties) helpt je te observeren en analyseren hoe een bepaalde (probleem)situatie in elkaar zit. Vanuit afstand lukt het beter je af te vragen: ‘wat is er nu met me gebeurd?’, ‘hoe voel ik mij hierin?’, ‘wat vind ik hiervan?’ Wanneer je in een probleemsituatie géén beeld tot je beschikking hebt dan ‘stagneer je in taligheid’, d.w.z. je hapert op steeds weer diezelfde zinnen en woorden die in je opkomen. Je zit vast in een carroussel van gedachten, oordelen en meningen, waaruit zich niets nieuws aandient en waarmee je niets opschiet.
Probeer hier eens uit te breken door beelden te vormen! Wanneer je bewust een visualisatie maakt dan word je voor dat moment even de ‘toeschouwer’ van de situatie waarin je je bevindt. Je kijkt naar jezelf zonder onmiddellijk verstrikt te raken in de beleving ervan. Vanuit afstand kan je op een empathische manier contact maken met ervaringen, ze op een andere manier ordenen, er iets nieuws in ontdekken. En hetzelfde geldt voor de visualisatie van de toekomst, het beeld dat je creëert over hoe jouw leven er over drie of vijf jaar uit zou kunnen zien. Hoe stel je je dat voor? Wat gebeurt er dan, als je ’s morgens opstaat, waar ben jij dan mee bezig, met wat voor soort mensen ga je om? Een toekomstbeeld helpt je om te ontspannen en om doelen en acties te bedenken op de levensdomeinen die voor jou waardevol en betekenisvol zijn. Vanuit een toekomstbeeld stel je jezelf de vraag: en wat wordt nu voor mij de eerstvolgende stap op weg naar dat toekomstbeeld?
Helpende muziek
Muziek kan je helpen bij het oplossen van problemen. Door te luisteren naar muziek stimuleer je het brein in het associeren en fantaseren. Deze associaties en voorstellingen kunnen diepe emoties oproepen die betekenisvol zijn.
Hoe komt het dat muziek diepe emoties losmaakt? Henk Smeijsters legt dit uit in het verschil tussen ‘ruimtelijke kunst’ en ‘tijdelijke kunst’ (‘Muziektherapie als psychotherapie’, 1999). Muziek bestaat niet ‘in de ruimte’ zoals een schilderij of beeldhouwwerk. Schilderijen en beeldhouwwerken zijn verbonden met de werkelijkheid en verwijzen naar objecten, personen of gebeurtenissen in die werkelijkheid. Muziek bestaat niet ‘in de ruimte’, maar uitsluitend ‘in de tijd’; het is een ‘constructie’ van auditieve elementen die een betekenis op zichzelf heeft. Doordat muziek geen verwijzingen geeft naar objecten, personen en handelingen leent zij zich goed om er beelden in te projecteren en onbewuste processen in te symboliseren.
Muziek drukt de menselijke emoties ‘in abstracto’ uit. Dus niet de blijdschap die je voelt bij het krijgen van een kado, maar de blijdschap als ‘abstractum’, als werkelijkheid op zich. Niet de bedroefdheid bij het verlies van iemand die dierbaar is, maar ‘het beeld’ van bedroefdheid, in zijn algemeenheid. In muziek kan je vele diepe emoties ervaren (pijn, opgewektheid, verlangen, kwelling, bevrediging, weemoed, eenzaamheid). Nemen we ‘pijn’als voorbeeld, dat is dan niet ‘echte, concrete pijn’, maar ‘het beeld van pijn’. De abstracte beelden van emoties in de muziek verdraag je op een andere manier dan concrete emoties die gekoppeld zijn aan gebeurtenissen in het dagelijks leven. Je wordt er niet door overrompeld en je kan emoties vanuit muziek dieper en wezenlijker ervaren.
In muziek worden allerlei middelen gebruikt om die emoties te verbeelden. Dissonantie en consonantie in muziek zijn afbeeldingen van frustratie en bevrediging. Muziek roept met melodische elementen (bijv. de majeur en mineur toonzetting) en ritmische elementen (vertragingen en versnellingen die verbonden zijn met hartslag en ademhaling) emoties op: verschillende vormen van onbevredigdheid versus bevrediging, spanning versus ontspanning, bedroefdheid versus opgewektheid, verlangen versus ontlading. Deze emoties zijn een weerspiegeling van het menselijke tekort en het menselijk streven. Het hoopvolle van de muziek brengt je in verbinding met een beeld van een betere wereld en een betere toekomst waarin jouw wensen vervuld zijn. Muziek kan voelen als een bevrijding, waarin je helemaal los komt en tegelijkertijd heel diep in jezelf komt.
Probeer het eens! Op de pagina ‘Helpende muziek’ staan 34 links die verwijzen naar muziekfragmenten op YouTube. Klik ze eens aan en luister er naar. Doe ontspannen je ogen dicht, maar je kan natuurlijk ook kijken naar de beelden die in de filmpjes gepresenteerd worden.